LẠI QUẢ VÀ THAM NHŨNG

PetroTimes - Lại quả suy cho cùng chính là sự cộng tác, phối hợp làm ăn của nhóm lợi ích.

Năng lượng Mới số 283

Lại quả - một thủ tục trong lễ ăn hỏi (lễ đính hôn) là một nghi thức trong phong tục hôn nhân truyền thống của người Việt. Đây là sự thông báo chính thức về việc hứa gả giữa hai họ khi giai đoạn quan trọng trong quan hệ hôn nhân: cô gái trở thành “vợ sắp cưới” của chàng trai và chàng trai sau khi mang lễ vật đến nhà gái là đã chính thức xin được nhận làm rể của nhà gái và tập gọi bố mẹ xưng con.

Nhà gái nhận lễ ăn hỏi tức là chính danh công nhận sẽ gả con gái cho nhà trai và kể từ ngày ăn hỏi, đôi trai gái có thể coi là đôi vợ chồng chưa cưới, chỉ còn chờ ngày cưới để công bố với hai họ và xóm làng.

Lễ vật dẫn cưới thể hiện lòng biết ơn của nhà trai đối với công ơn dưỡng dục của cha mẹ cô gái. Mặt khác, lễ vật cũng biểu thị được sự quý mến, tôn trọng của nhà trai đối với cô dâu tương lai. Trong một chừng mực nào đó, đồ dẫn cưới cũng thể hiện thiện ý của nhà trai: xin đóng góp một phần vật chất để nhà gái giảm bớt chi phí cho hôn sự. Tuy nhiên, điều này ngày nay càng lúc càng trở nên mờ nhạt xét về vai trò, vì dễ dẫn đến cảm giác về sự gả bán con, thách cưới. Nhà gái nhận lễ rồi đặt một phần lên bàn thờ gia tiên.

Khi lễ ăn hỏi xong, bánh trái, cau, chè được nhà gái lại quả (chuyển lại) cho nhà trai một ít, còn nhà gái dùng để chia cho họ hàng và người thân.

Gốc gác nguyên do lại quả chỉ có vậy, thế mà bây giờ lại quả bị biến tướng thành cách thức tham nhũng chắc ăn của các nhóm lợi ích.

Vụ bà Đinh Thị Tâm, Phó chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Vật liệu và đầu tư M-Vidifi đòi đối tác chia phần hậu hĩnh trong hợp đồng cung cấp vật liệu thi công một số hạng mục thuộc dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng là một ví dụ về lại quả. Con đường làm chưa xong mà đã có người sa vòng lao lý.

Theo một phần nội dung của bản cáo trạng, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao, Đinh Thị Tâm đã lợi dụng chức Phó chủ tịch HĐQT Công ty M-VIDIFI, Trưởng BQLDA, đồng thời là cổ đông đại diện chủ sở hữu phần vốn góp 38,89% vào Công ty M-VIDIFI khi tham gia việc chọn, đàm phán với đơn vị cung cấp vật tư cho công trình và thương thảo các điều khoản trong hợp đồng mua, bán vật liệu để thi công đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.

Mặc dù Đinh Thị Tâm biết Công ty M-VIDIFI được quyền ký hợp đồng mua vật liệu, với giá thấp hoặc bằng giá vật liệu đã được HĐQT Tổng Công ty VIDIFI phê duyệt, nhưng trước khi đàm phán hợp đồng với Công ty CPTM và Vận tải Hồng Phúc, Tâm biết Mai Công Toàn (Giám đốc Công ty CPTM và Vận tải Hồng Phúc) đã chào giá thấp hơn giá hợp đồng, nhưng Tâm không báo cáo HĐQT, Giám đốc và các thành viên góp vốn khác biết để giảm thiệt hại cho Công ty M-VIDIFI mà đã cùng Toàn thỏa thuận, thống nhất nâng giá vật tư như đã nêu trên. Tâm được ông Toàn cho biết, sẽ trích lại cho Công ty M-VIDIFI 53.000 đồng/m3 cát vàng; 10.000 đồng/m3cát đen hạt thô; 5.000 đồng/m3 cát đen lấp nền; 42.000 đồng/m3 đất đắp bao. Sau đó, Tâm đồng ý ủng hộ chủ trương ký kết thực hiện hợp đồng với công ty này. Tâm đã nhận từ ông Mai Công Toàn 3,5 tỉ đồng. Ngày 17/12/2011, khi Mai Công Toàn đưa 768 triệu đồng cho Tâm thì bị cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an bắt quả tang. Vụ lại quả này gây thiệt hại cho Công ty M-VIDIFI số tiền 4,268 tỉ đồng. Đầu tháng 7/2013, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử và tuyên phạt bị cáo Đinh Thị Tâm 4 năm tù.

Trong vụ “đại án” tham nhũng của Dương Chí Dũng, nguyên Cục trưởng Cục Hàng hải, nguyên Chủ tịch HĐQT Vinalines vừa xét xử ngày 12/12, tội danh “lại quả” đã hiện hình rõ nét khi Dũng và đồng phạm tham ô tiền tỉ.

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát, mặc dù chưa được Chính phủ phê duyệt và Bộ Giao thông Vận tải chưa bổ sung dự án nhà máy sửa chữa tàu biển phía nam, nhưng HĐQT Vinalines vẫn ra nghị quyết giao cho Tổng giám đốc Mai Văn Phúc triển khai xây dựng. Ngày 3/5/2007, ông Phúc ký quyết định thành lập ban quản lý dự án do Trần Hữu Chiều làm Trưởng ban, Sơn làm Phó trưởng ban.

Theo quy định, dự án có vốn đầu tư trên 1.000 tỉ đồng thuộc thẩm quyền của Chính phủ nhưng ông Dũng vẫn ký quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư dự án nhà máy với tổng mức đầu tư hơn 3.800 tỉ đồng, trong đó có hạng mục lắp đặt một ụ nổi sức nâng 15.500 đến 27.000 tấn.

Quá trình tổ chức chào hàng cạnh tranh, lựa chọn nhà thầu cung cấp ụ nổi, Vinalines không thông báo mời thầu nhưng có 2 công ty gửi thư chào bán. Cụ thể, Công ty AP chào bán ụ nổi Dock No 83M sản xuất năm 1965 tại Nhật Bản.

Vinalines khảo sát đều biết Công ty AP chỉ là công ty môi giới. Ụ nổi đã bị hư hỏng nhiều, không còn hoạt động và đã bị đăng kiểm Nga dừng phân cấp từ năm 2006. Công ty Nakhodka đưa ra giá để đàm phán dưới 5 triệu USD.

Khi nghe đoàn khảo sát báo cáo lại, Tổng giám đốc Phúc chỉ đạo: “Thôi thì các ông cứ về hoàn thiện báo cáo bằng văn bản để mua được ụ nổi 83M này qua Công ty AP”. Chủ tịch HĐQT Dương Chí Dũng cũng chỉ đạo tương tự. Cuối cùng, một bản báo cáo khảo sát tình trạng kỹ thuật của ụ nổi 83M được lập ra nhưng bỏ qua chi tiết hỏng hóc, không hoạt động được để nhằm mục đích mua được ụ nổi theo tinh thần của ông Dũng và ông Phúc. Từ 17/3/2008 đến 13/6/2008, Vinalines đã chuyển đủ 9 triệu USD cho AP để mua ụ nổi.

Khi thông quan tại cảng Vân Phong (Khánh Hòa), kiểm tra thực tế thấy ụ nổi đã hư hỏng, cũ nát, nhiều thiết bị không hoạt động được, ụ bốc mùi hôi thối... không đủ điều kiện nhập khẩu nhưng một số cán bộ hải quan không ghi vào biên bản mà ghi theo kê khai của Vinalines.

Cơ quan giám định xác định, việc ông Dũng và 9 đồng phạm cố ý làm trái trong việc lập, phê duyệt dự án nhà máy sửa chữa tàu biển phía nam, thanh toán mua ụ nổi đã khiến Nhà nước phải chi hơn 525 tỉ đồng. Sau khi trừ đi các chi phí hợp lý, tổng tiền gây thiệt hại được xác định là trên 366 tỉ đồng. Theo cáo trạng, tiền thuê vận chuyển ụ nổi cũ nát 43 năm tuổi về Việt Nam bằng tàu nâng nặng nhiều hơn gấp đôi chi phí mua.

Cũng theo Viện Kiểm sát Nhân dân Hà Nội, từ thương vụ mua ụ nổi trên, các bị cáo Dũng, Phúc, Sơn, Chiều đã tham ô hơn 28 tỉ đồng là tiền “lại quả” từ Công ty AP.

Sau khi Công ty AP chuyển tiền, Sơn đã nhờ em gái rút số tiền 28 tỉ đồng, sau đó Sơn đã đưa cho Dương Chí Dũng 10 tỉ đồng tiền lại quả. Tại tòa, bị cáo Sơn cũng đã khai nhận đưa cho Mai Văn Phúc 10 tỉ đồng, được chia làm 3 lần. Bị cáo khai khi Phúc nhận tiền có nói cảm ơn em.

Kết cục được báo trước dành cho Dương Chí Dũng, Mai Văn Phúc đã bị đề nghị án tử hình.

Chỉ kể ra hai vụ lại quả tiền tỉ để thấy rằng, lại quả suy cho cùng chính là sự cộng tác, phối hợp làm ăn của nhóm lợi ích. Nếu không có việc nâng giá vật tư, sản phẩm sẽ không có lại quả 4,2 tỉ đồng. Để có tiền lại quả 28 tỉ đồng, Dương Chí Dũng và đồng bọn chấp nhận mua ụ nổi 83M sắt vụn gây thiệt hại cho ngân sách 339 tỉ đồng.

Thế là lại quả từ một mỹ tục trở thành hành vi tội phạm của tham nhũng.

Bảo Dân