BÃO SỐ 12: VÌ SAO TỔN THẤT NẶNG NỀ ?

Bão số 12: Vì sao tổn thất nặng nề?

Ba ngày sau khi cơn bão số 12 đi qua, các tỉnh Trung bộ vẫn phải gồng mình lên chống chọi những hậu họa kéo theo và xử lý những hậu quả trầm trọng. Có điều, câu hỏi tại sao một cơn bão cũng có quy mô lan rộng và sức tàn phá như cơn bão số 10 trước đó, lại gây ra thảm họa nặng nề, thật sự cần được đặt ra nghiêm túc.

Tổn thất từ bão số 12 với các tỉnh miền Trung là nặng nề và đến lúc này vẫn chưa dừng lại. (Ảnh minh họa).

Báo cáo tổng hợp của các cơ quan chức năng thể hiện, bão số 12 đã ảnh hưởng lớn đến các tỉnh miền Trung, làm 46 người chết và 15 người mất tích; hơn 1.300 ngôi nhà sập đổ, 114.866 ngôi nhà tốc mái, hư hại. Con số này được coi là chưa dừng lại vì tình hình lũ lụt, sạt lở đất vẫn đang tiếp tục do hoàn lưu của bão số 12 gây ra tại khu vực bắc Trung bộ.

Chủ quan và thiếu kiên quyết?

Trong phiên họp đánh giá bão số 12 vào 2 ngày trước, ông Trần Quang Hoài, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai đã nhìn nhận, việc ứng phó của các địa phương đã có sự lúng túng, có nơi thiếu chỉ đạo quyết liệt, nên đã dẫn đến thiệt hại lớn.

Ông Hoài khẳng định, trong tiến trình của bão số 12, Trung ương đã cố gắng ở mức cao nhất, huy động toàn bộ các lực lượng hỗ trợ, kể cả các nhà mạng viễn thông để tăng mức độ kết nối thông tin, liên tục ra công điện, họp trực tuyến chỉ đạo…Nhưng những cố gắng này khi chuyển xuống địa phương thì không thể nắm chắc được triển khai đạt bao nhiêu. “Chúng ta phải làm rõ việc này, để báo cáo Thủ tướng, phải rút kinh nghiệm chi tiết để lấy đó làm bài học cho các địa phương”, ông Hoài nói như vậy.

Ông Hoài cũng đánh giá, khả năng đáp ứng yêu cầu theo dõi tình hình, đôn đốc chỉ đạo của các văn phòng Ban chỉ huy phòng chống thiên tai ở các tỉnh hiện vẫn đang rất thấp. Do đó, các địa phương cần rà soát để tổ chức tốt hơn. Đặc biệt những Ban thuộc tỉnh nào đang thiếu thốn về con người và trang thiết bị, phải xem xét đầu tư để tăng cường hiệu quả tham mưu, chỉ đạo điều hành.

Hiện trạng nhà cửa tan hoang sau khi bão số 12 đi qua, là có liên quan đến công tác dự báo, ứng phó xử lý chưa tốt của các địa phương.

Quan trọng hơn, theo ông Hoài, sự nỗ lực của các địa phương, coi như nắm vị trí then chốt trong điều hành đối phó bão lũ, lại chưa ở mức cao nhất. “Ngay như Bình Định, hôm qua báo chìm 8 tàu vận tải, hôm nay lại báo lên 10 chiếc. Địa phương không nắm được tổn thất như vậy, thì rất khó trở tay”, ông Hoài dẫn chứng.

Chính do thực trạng thiếu kiên quyết đó, các địa phương đã không kịp đôn đốc tình hình. Trong khi nhiều người dân vẫn còn thờ ơ, không quan tâm đến các yêu cầu từ cơ quan chức năng, thì sự thiếu quyết liệt đó đã dẫn đến nhiều sơ hở đáng tiếc. Cụ thể những vụ việc do nhà đổ sập làm chết người, hay người dân không chịu rời các lồng bè nuôi cá, nên bị kẹt lại trong nguy hiểm giữa cơn bão, đều là những biểu hiện chính quyền chưa quyết liệt hành động.

Hợp tác chưa đồng bộ?

Căn nguyên của tình trạng trên, theo nhiều người, liên quan đến yêu cầu hợp tác giữa chính quyền và người dân chưa đồng bộ. Rất nhiều người dân ở Nha Trang cho hay, họ nghe tin bão số 12 sẽ ảnh hưởng phía nam, nên không hề đề phòng trước khi bão ập vào Khánh Hòa. Nếu việc thông tin giữa người dân và chính quyền thông suốt hơn, sẽ không thể có chuyện người dân tự thờ ơ với sinh mạng của mình như vậy.

Có thể thấy, việc hợp tác xử lý thông tin như vậy nằm ở 2 khía cạnh.

Thứ nhất là hợp tác giữa chính quyền và các doanh nghiệp, các hộ dân ở các địa phương chưa tốt. Điều này biểu hiện ở chất lượng “sát sườn” trong thông tin kết nối. Số liệu cho thấy, về kinh tế biển, bão số 12 đã làm hơn 1.500 lồng bè nuôi trồng thuỷ sản đã bị cuốn trôi; gần 100 tàu bị chìm, trong đó 8 tàu vận tải. Con số này thật sự có đáng xảy ra, nếu việc điều hành chỉ đạo của các địa phương và sự đáp ứng phối hợp của người dân tốt hơn?

Tàu hàng bị chìm ở Quy Nhơn (Bình Định) là do các cơ quan quản lý chức năng và doanh nghiệp hợp tác điều tiết tàu chưa tốt?

Ai cũng biết 1 lồng bè nuôi cá, 1 chiếc thuyền đánh bắt xa bờ đòi hỏi vốn đầu tư lớn, là toàn bộ tài sản tích cóp cả đời của nhiều gia đình người dân. Việc để họ chấp nhận rời lồng bè, bỏ thuyền trong thiên tai thật không dễ. Người ta sẽ bất chấp tất cả để bảo vệ tài sản. Chỉ có hướng dẫn tuyên truyền tốt, động viên ý thức ngay từ đầu, và nhất là chính quyền có những cam kết hỗ trợ chính sách, tương hỗ người dân sau thiệt hại, họ mới có thể nhắm mắt chấp nhận 1 hoàn cảnh để an toàn cho chính họ.

Thứ hai, công tác phối hợp trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý với các chủ đầu tư dự án, đặc biệt là thủy điện, phải chặt chẽ hơn. Dư luận luôn cho rằng, tình trạng điều phối xả lũ, xử lý các tình huống sự cố, đều xuất phát bởi tinh thần hợp tác không tốt giữa các cơ quan chuyên môn và chức năng. Tại sao một cảng biển lớn lại không thể tính toán điều phối tàu hàng vào tránh trú bão an toàn? Tại sao các thủy điện không phân chia lịch xả lũ theo nhau mà luôn thiếu liên kết, đến mức khi xả lũ là đồng loạt xả? Ông Hoài nêu vấn đề, cần mời các nhà khoa học, cơ quan chuyên môn cùng ngồi lại để tính toán vận hành việc xả lũ liên hồ chứa như vậy, mới có thể dứt điểm cắt lũ, đảm bảo an toàn cho hạ du.

Chính bởi những vướng mắc hiện hữu trong các quan hệ và trách nhiệm như thế, mà khả năng ứng phó, điều tiết xử lý của các cơ quan chức năng, của cộng đồng, người dân, trong cơn bão số 12 và các cơn bão, các vụ việc thiên tai nói chung đã có vấn đề. Những tổn thất nặng nề từ cơn bão, vì thế sẽ là câu hỏi lớn cần giải đáp và những giải pháp hành động để không còn tái lặp nữa!

Thụy Bất Nhi.