Nhà báo Thu Uyên: Viết tiếp vụ bạo loạn Phan Rí

Thu Uyên

Viết tiếp về vụ Phan Rí. (Xin lỗi vì hôm nay nhiều việc quá ạ, nên viết muộn)

Trước hết, tôi luôn ngạc nhiên khi những người ủng hộ xuống đường lại muốn ôm luôn vụ bạo động Phan Rí (và vụ Phan Thiết) này vào mình. Hết sức ngạc nhiên!

Biểu tình ở những nơi khác vào ngày 10/6 tôi không đề cập , vì đơn giản là tôi không chứng kiến, cũng không tìm hiểu sau đó, và cũng không nghe tin đốt phá hay chọi đá như ở Bình Thuận. Hãy nhìn những hòn đá và phế liệu xây dựng mà những thanh thiếu niên quá khích đã sử dụng để ném vào cảnh sát. Chúng nặng trĩu bàn tay. Người mà cầm tảng phế liệu đường nhựa này để chọi vào đầu người khác, chỉ có thể là với ý định giết người.

Trở lại chuyến đi của chúng tôi. Một nguyên nhân khiến tôi quyết định đi ngay để hiểu cho rõ sự thật, vì có 1 cmt dưới stt về tình hình Bình Thuận, rằng: "Cô Uyên ơi, cả 2 ngày hôm nay tụi cháu - dân Phan Rí rất mệt mỏi vì bị chữi rủa cô ạ! Tụi cháu - dân Phan Rí cũng đang rất đau lòng. Cầu mong CA bắt hết phản động, bắt hết các thanh niên nghiện hút ở quê cháu thiếu tiền rồi bị lợi dụng. Trả lại sự bình yên cho vùng biển Phan Rí nói riêng và tỉnh Bình Thuận nói chung." Khi đó, cuộc bạo động ở Phan Thiết chỉ vừa mới kết thúc, ở Phan Rí cũng vậy. Một số cmt khác và inbox cũng nói về nhữnh thành phần gây bạo động, không phải là "người dân Phan Rí", và bạo động là có tổ chức.

VẬY NHÂN DÂN PHAN RÍ NỔ DẬY HAY BẠO ĐỘNG DO THANH NIÊN BỊ XÚI GIỤC VÀO NGÀY 10 và 11/6/2018?

Như đã kể, chẵn hai ngày sau cao trào đốt xe và bắt cảnh sát cơ động diễn ra tại Trụ sở Đội PCCC và Cứu hộ Cứu nạn Phan Rí (trên địa bàn Phan Rí Thành, huyện Bắc Bình), thì tôi mới đến nơi này. Khi đó không một ai trông coi, vắng ngắt. Chút sau mới có ba nhóm người dân của Phan Rí Cửa và Phan Rí Thành lần lượt đến xem hiện trường. Có anh dẫn con lai-trym luôn. Hai nhóm các chị chỉ đứng nhìn qua tường đã bị giật lớp rào sắt. họ bảo họ thấy sợ. Họ đều đã chứng kiến ngày 10/6 Cầu Nam bị chặn, tiếp đó cầu Hòa Phú để đi vòng cũng bị chặn nốt - đã có ném đá vào lực lượng cảnh sát và họ được lệnh không được làm gì; và sự kiện ngày 11/6 tại Trụ sở PCCC.

Cộng với những thông tin từ một phóng viên theo sát sự việc từ đầu đến kết thúc, và thông tin từ hai người Phan Rí Của hiểu biết và có trách nhiệm, tôi hiểu sự việc sáng 10/6 đã diễn ra như sau:

Ngày 10/6, đông người chủ yếu là thanh niên tập trung tại đường Thống Nhất tiến lên QL1 chặn Cầu Nam với biểu ngữ chống "Đặc khu 99 năm". Chắc có nhiều "lai-trym" với clip quay hình này. Nghe nói có hai người phụ nữ cung cấp nước uống cho người biểu tình, đồng thời chỉ huy việc cho xe nào được đi qua, và xe nào thì không. Tôi được cho xem mấy clip cho thấy nhiều thanh niên rất trẻ, không biết quá 16 tuổi chưa, cầm băng rôn cười đùa. Chủ tịch UBND huyện Tuy Phong ra đề nghị người dân giải tán, và giải thích về Luật Đặc khu, thì các cháu này nhao nhao "Đặc khu là gì? Đặc khu là gì?". Sau đó xảy ra chọi đá, ông Huỳnh Văn Điển, chủ tịch huyện cũng bị trúng đá xây sát và trong lúc bị xô đẩy đã mất cái đồng hồ.

Khoảng gần 12 giờ, xe CSGT bị đập phá và lật. Cảnh sát rút. Càu Hòa Phú cũng bị chặn làm xe lưu thông trên QL1 dồn lại.

Tôi hỏi, có chuyện trả tiền cho mấy thanh thiếu niên kia tham gia không, các chị mà tôi gặp ở trước Trụ sở PCCC nói có, và nói với nhau nhiều cái tên để khẳng định có đứa này đứa này nhận tiền. Tuy nhiên, do không kiểm chứng gì được nên chỉ có thể xem đó là 1 thông tin tham khảo. Nhưng, có 1 chi tiết là ngay trong chiều ngày 10/6, 1 xe tải lớn đã chở gạch đã và phế liệu xây dựng đến đổ ngay con lươn giữa QL1, để cung cấp đá cho đám quá khích chọi công an.

Sáng hôm sau, cảnh sát gửi xe tại Trụ sở PCCC, ngay đầu Cầu Nam để ra giữa trật tự cho gần, thì đám đông quá khích khoảng 70 - 100 thanh niên đã phóng tới, sau có thêm hàng trăm người chủ yếu là dân xung quanh tò mò đến xem. Hai bên đang đối diện, thì 1 thanh niên (được xác định tên T. là con nghiện - chưa bị kết án nên không để tên ở đây) lao xe vào trong sân trụ sở PCCC, ngã vật ra. Đám thanh niên hét lên là "Giết người", rồi bắt đầu quai đá tảng vào lực lượng CSCĐ, phá rào, và bắt đầu chuyển sang bạo động CÓ VŨ TRANG do có dùng bom xăng. Tuy nhiên, CS không phản ứng, chỉ tự vệ. 8 xe bị đốt cháy và Trụ sở bị đốt. Đến khoảng 3 giờ chiều thì CSCĐ, đã bị dồn ra phía sân sau, bị bắt cởi áo giáp và vũ khí. Cảnh này, trước bức tường vàng, đã lan truyền khắp. Từ đó đến 8 giờ tối, nhóm đập phá thỉnh thoảng lại đốt 1 trái pháo sáng lấy của Cơ động. Đến 8 giờ tối họ rút ra phía sông Lũy cũng qua bức tường vàng, và trốn đi. Đến 2-3 giờ sáng, CSCĐ từ TƯ về mới tiếp quản lại Trụ sở.

TÍNH TỔ CHỨC CỦA CÁC BÊN TRONG SỰ KIỆN NÀY

Hôm qua có mấy cmt vào stt của tôi, bảo: Nếu người Phan Rí khá giả, thì người ta lại chịu đi biểu tình thuê để lấy 300.000 à? Không thuyết phục.

Tôi hỏi những người đã tiếp cận, họ cho biết chính xác được thuê hay không và thuê bao nhiêu thì họ không biết, nhưng nếu đám thanh niên hung hãn kia đều là con nghiện, như đồn đại, thì thuê tiền là hiểu được.

Những điều này, là chức năng của công an khi giải quyết hậu quả của vụ việc vừa rồi. Tôi chỉ thử kiểm tra xem 100 con nghiện thì có hay không. Ghé vào Trung tâm Y tế huyện Tuy Phong, Khoa Điều trị Methadone hiện có 250 thanh niên nghiện ma túy đang được chạy chữa. Đối diện Trung tâm, là đầu vườn hoa (ở đây gọi là vườn bông) hoang phế, nơi dó là 1 tụ điểm trích hút ở Phan Rí Cửa này. Chỉ là những con số so sánh.

òn về tính tổ chức của lực lượng công an - những người Phan Rí Cửa tôi gặp, đều cho biết họ chứng kiến lực lượng cảnh sát chỉ tự che chắn cho đến lúc ... đầu hàng, tự cởi bỏ quân trang, vũ khí. Khoảng 30 chiến sĩ bị thương, trong đó có mấy người (không dám nói con số vì chưa kiểm chứng) bị quật gẫy chân bằng thanh sắt. Nghe nói rằng, trong suốt mấy tiếng đốt phá tại Trụ sở PCCC, những thanh niên quá khích được tiếp tế nước nôi có tổ chức (các vỏ bình nước màu xanh còn nằm rải rác trong khuôn viên); còn người dân đến xem cuối cùng thấy tội cho lực lượng Cơ động quá, thì ném chai nước vào cho họ uống. Trong clip CSCĐ cởi giáp trèo tường sau ra ngoài bờ sông Lũy, thấy rõ cảnh bơ vơ không có chỉ huy. Nghe kể rằng, bà con Phan Rí sống phía sau Trạm CS PCCC thấy thương những anh lính trẻ măng và bất bạo động, đã mời vào nhà, lấy cơm cho ăn. Hai chị kể cho tôi câu chuyện rằng có bà (hình như bà Sáu, tôi nghe mà không nhớ tên lắm) có cho 1 chú Cơ động ăn cơm; anh ấy bảo: Bác chỉ cho con đường về Vũng Tàu. Bà cười ngất. Anh ấy lại bảo: Thế bác chỉ cho con QL1 ở đâu. Bà trả lời: ở chỗ mà cậu vừa bị đánh đó.

Đây chỉ là thông tin thứ cấp, vì tôi không có mặt ở Phan Rí trong ngày 10-11/6. Nhưng là thông tin tham khảo, cộng với những clip nhiều người đã tung lên mạng, và chờ kết luận của các nhà chức năng. Nhưng như vậy đã đủ để phân biệt hoạt động này với việc biểu tình ôn hòa về các vấn đề của đất nước và địa phương hay chưa? Cá nhân tôi tôn trọng những người hành động và lên tiếng vì đất nước và người dân, biểu tình ôn hòa cũng là 1 hành động rất có ích. Nhưng, tôi tuyệt đối chống lại biện pháp sử dụng bạo lực khiêu khích và tiêu diệt sự yên ổn thiết yếu của người dân. Phải phân biệt rạch ròi giữa 2 cái đó.

Còn một câu hỏi “nung nấu” nữa, là: VÌ SAO LÀ BÌNH THUẬN? Tôi không tự trả lời ở đây vì tính chủ quan của nó không phù hợp với ghi chép trên đây. Tôi nghĩ là bạn nào quan tâm sự kiện cũng có suy luận của mình rồi.

Với những bạn vừa huỷ vé đi nghỉ ở Phan Thiết 🙂, tôi nói rằng: bản chất sự việc là thế đó - kích động bạo lực có tổ chức. Cho nên nó xẹp ngòi ngay, đã trở lại yên bình như mọi người dân lương thiện mong đợi và như thể bạo động chưa từng xảy ra. Còn tương lai - hoàn toàn phụ thuộc vào cách đối diện của chính quyền.

(Tôi tạm tắt chức năng bình luận đối với những người không phải bạn tôi, coi như tạm "tước vũ khí" mấy người chửi bới tôi hôm qua nay, vì tôi đã "nói xấu người biểu tình". Hehe, không, tôi chỉ nói về "những kẻ đốt phá" thôi. Tuy thế, phải thừa nhận rằng, những người hung hãn đã chửi bới tôi cũng đâu có thể trở thành người biểu tình ôn hòa được.