Bức xúc của Kim Tử Long và quy định xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân

Ong Bắp Cày

Bức xúc vì không có tên trong danh sách đề nghị xét tặng danh hiệu NSND, vào hôm qua NS Kim Tử Long đã dành hẳn 15 phút cho một clip để bày tỏ sự băn khoăn và nỗi thất vọng của mình. Sự việc được báo chí đăng lại khá nhiều.

Trích báo Tuổi Trẻ: "Tại sao tôi bị trượt trong danh sách gửi đi từ Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cũng như UBND TP.HCM đến Bộ để được xét duyệt NSND. Tôi cũng muốn hỏi tại sao tôi không được xét duyệt vào danh sách, tôi đã bị lỗi gì? Tôi không được cái gì, thiếu cái gì mà không nằm trong danh sách gửi ra Bộ xét duyệt NSND".

Tôi quý anh Kim Tử Long bởi tài năng nghệ thuật, lòng yêu nghề và kể cả tính bộc trực của anh. Nhưng chuyện anh không có tên trong danh sách đề nghị được xét tặng danh hiệu NSND có lý do của nó, chủ yếu là do anh không đủ tiêu chuẩn theo quy định.

Hiện nay, tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu "Nghệ sĩ nhân dân" được quy định tại Nghị định 40/2021/NĐ-CP và Nghị định 89/2014/NĐ-CP, cụ thể như sau:

(1) Trung thành với Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; điều lệ, nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức, địa phương;

(2) Có phẩm chất đạo đức, gương mẫu trong cuộc sống, tận tụy với nghề; có tài năng nghệ thuật xuất sắc, tiêu biểu cho loại hình, ngành, nghề nghệ thuật; có uy tín nghề nghiệp; được đồng nghiệp và nhân dân mến mộ;

(3) Có thời gian hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp liên tục hoặc cộng dồn từ 20 năm trở lên; riêng đối với loại hình nghệ thuật Xiếc, Múa có thời gian hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp liên tục hoặc cộng dồn từ 15 năm trở lên;

(4) Đã được tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú” và sau đó đạt một trong các tiêu chí sau:

- Có ít nhất 02 giải Vàng quốc gia (trong đó có 01 giải Vàng là của cá nhân). Các giải Vàng trong nước hoặc quốc tế của cá nhân hoặc của bộ phim, chương trình, vở diễn, tiết mục được quy đổi để tính thành tích cho cá nhân theo quy định tại Phụ lục II ban hành kèm theo Nghị định 40/2021/NĐ-CP.

- Có ít nhất 03 giải Vàng quốc gia (nếu không có 01 giải Vàng là của cá nhân). Các giải Vàng trong nước hoặc quốc tế của cá nhân hoặc của bộ phim, chương trình, vở diễn, tiết mục được quy đổi để tính thành tích cho cá nhân theo quy định tại Phụ lục II ban hành kèm theo Nghị định 40/2021/NĐ-CP.

- Có cống hiến nổi trội, có tài năng nghệ thuật xuất sắc, thiếu giải thưởng theo quy định tại hai khoản vừa nêu trên nhưng được Hội đồng các cấp thảo luận, đánh giá là trường hợp đặc biệt, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trong trường hợp cụ thể sau:

+ Nghệ sĩ là người cao tuổi theo quy định tại Điều 2 Luật Người cao tuổi, có nhiều cống hiến, đóng góp trong lĩnh vực nghệ thuật;

+ Nghệ sĩ tích cực tham gia nhiều hoạt động phục vụ nhiệm vụ chính trị lớn của địa phương và đất nước;

+ Nghệ sĩ là giảng viên các trường đào tạo văn hóa, nghệ thuật chuyên nghiệp, đào tạo nhiều thế hệ sinh viên tham gia đạt các giải thưởng cao tại các cuộc thi nghệ thuật chuyên nghiệp quốc tế.

(Trước đây, tại khoản 4 Điều 8 Nghị định 89/2014/NĐ-CP chỉ quy định: Đã được tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú” và có ít nhất 02 giải Vàng quốc gia sau khi được tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú”).

Đối chiếu với quy định, tôi thấy NS Kim Tử Long không đủ điều kiện xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.

Thứ nhất, anh đã vi phạm tiêu chuẩn về chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; điều lệ, nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức, địa phương... Cái này anh không cãi nổi vì anh đã từng bị khởi tố trong một vụ án đánh bạc vào năm 2013, và thậm chí còn có nhiều bài báo phản ánh anh thường xuyên vào các xới bạc ở Campuchia để đánh bạc.

Thứ hai, anh cũng vi phạm các tiêu chuẩn về phẩm chất đạo đức, thiếu gương mẫu trong cuộc sống, làm ảnh hưởng đến uy tín nghề nghiệp. Ở điểm thứ hai này người ta vẫn nhớ đến vụ đánh bạc của anh. Nói gì nói, cờ bạc, chơi bời thì rõ ràng là không gương mẫu trong cuộc sống rồi, có phỏng?

Còn chuyện có uy tín hay không, thì đã rõ. Anh đã không đạt được trên 80% số phiếu ủng hộ của các thành viên Hội đồng xét duyệt theo quy định. Uy tín ở mức độ nào thì nó biểu hiện ra số phiếu ủng hộ hay không ủng hộ anh mà thôi. Rõ ràng, ta phải như thế nào ghì người ta mới không ủng hộ chứ, phải không?

Thứ ba, anh đã được tặng danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú”, đó là điều kiện cần, nhưng lại thiếu điều kiện đủ là quy định về số huy chương (anh chỉ có 1 huy chương) để được xét tặng NSND. Đây là quy định cứng như nói ở tiêu chuẩn số (4) phía trên.

Anh Kim Tử Long đã sai khi phát ngôn với báo chí rằng, "theo quy định của những năm trước, NSƯT cần 2 huy chương mới được xét lên NSND. Những năm đó, anh bị trượt nên không có ý kiến vì mình và NSƯT Thoại Mỹ chỉ có 1 huy chương thôi. Nhưng đợt này, quy chế đã không còn nhắm vào huy chương nữa. Mà quan trọng là sự lan tỏa và số năm cống hiến của người nghệ sĩ, họ có còn hoạt động nữa không. Do đó, anh mới mạnh dạn lên tiếng".

Xin lỗi anh Kim Tử Long, anh nói rằng cần 2 huy chương, nhưng nếu là huy chương bạc, hoặc huy chương vàng tập thể thì anh cũng không được xét đâu. Người ta quy định là 2 huy chương vàng, trong đó có ít nhất 1 cái là huy chương vàng cá nhân, anh ạ. Trường hợp mà không có huy chương vàng cá nhân nào, thì phải cần đến 3 cái huy chương vàng tập thể mới có thể thay thế....

Tôi cũng xem lại các hướng dẫn của năm nay, nhưng không thấy có chỗ nào cho thấy "quy chế đã không còn nhắm vào huy chương nữa. Mà quan trọng là sự lan tỏa và số năm cống hiến của người nghệ sĩ" như anh nói. Ngược lại, quy định về huy chương vang vẫn giữ nguyên, nhưng có sự mở rộng hơn, cụ thể và chi tiết hơn với những nghệ sĩ cao tuổi, có tài năng xuất sắc, có công hiến đặc biệt, và có nhiều hoạt động phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương, của đất nước.

Phát ngôn này chứng tỏ anh đọc mà không hiểu gì về quy định xét phong tặng danh hiệu NSND.