Nóng: Website giả mạo "Trường tiểu học Đằng Hải" tuyên bố miễn trừ trách nhiệm vì sử dụng AI

Khoai@

Đúng như tôi từng dự báo trong một bài viết gần đây, "Với sự xuất hiện của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), sắp tới chúng ta sẽ phải đối diện với làn sóng các trang tin tức giả mạo, có nội dung không lành mạnh, thậm chí là có nội dung xuyên tạc lịch sử, bóp méo các sự kiện thực tế, đả phá nền tảng tư tưởng của Đảng, chống phá đất nước.... Điều đặc biệt là các Website giả mạo này có thể tự cải trang thành hãng tin tức, lấy tên kiểu nhái lại các cơ quan thông tin truyền thông, các trường học, các đơn vị nghiên cứu uy tín... để đánh lừa và thu hút người đọc", thời gian gần đây đã xuất hiện những trang Web giả mạo một số cơ quan, tổ chức để phục vụ cho mục đích khác nhau và dưới đây là một ví dụ.

Hôm 30/4/2023 trên mạng xuất hiện một bài viết có tựa đề "Nguyễn Huệ anh hùng áo vải hay gian hùng áo vải?", đăng trên website có tên Trường Tiểu học Đằng Hải ở thành phố Hải Phòng. Đọc và nghiên cứu bài viết, tôi thấy đây là bài viết xuyên tạc lịch sử, chứa đựng những thông tin giả mạo.

Đáng chú ý là:

(1) Website này dù mang tên Trường Tiểu học Đằng Hải, nhưng lại không phản ánh việc quản lý, giáo dục và học tập của nhà trường. Thay vào đó là những bài viết xuyên tạc lịch sử dân tộc, đặc biệt là các danh nhân, chẳng hạn như: "Giao Châu thời Tiền Lý", "Nguyễn Du qua mộ Âu Dương Tu (1007-1072)", "Lời bình của cụ Phan Thanh Giản về bà Thiên Y A Na trong bài Thiên Y tiên nữ truyện ký", "Đằng Vương Cát: Vương Bột (649-675) và thi ca các sứ thần Lê Cảnh Tuân, Nguyễn Tông Khuê, Phan Huy Ích, Đoàn Nguyễn Tuấn", "Tìm hiểu ân oán Việt Nam- Cambodia", "Nghi vấn lịch sử thời Bắc thuộc"...

(2) Các Website tuyên bố miễn trừ trách nhiệm vì sử dụng AI (Trí tuệ nhân tạo). Ở cuối trang, ban quản trị viết:

"Miễn trừ trách nhiệm

Website đang trong quá trình thử nghiệm AI biên tập, mọi nội dung trên website chúng tôi không chịu trách nhiệm. Bạn hãy cân nhắc thêm khi tham khảo bài viết, xin cảm ơn! Website đang chờ đăng ký bộ văn hóa thông tin".

Tuyên bố "chúng tôi không chịu trách nhiệm" của quản trị Website này là hoàn toàn trái với quy định của pháp luật. Cụ thể là: Nghị định 72/2013/NĐ-CP của Chính phủ ban hành về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng (Nghị định này thay thế các quy định tại Nghị định 97/2008/NĐ-CP) và Thông tư 09/2014/TT-BTTTT quy định chi tiết về hoạt động quản lý, cung cấp, sử dụng thông tin trên trang thông tin điện tử và mạng xã hội.

(3) Đây là Website giả mạo Trường Tiểu học Đằng Hải, tức là sử dụng uy tín của trường này để đăng tải các thông tin sai lệch, không kiểm chứng nhằm đánh lừa và đầu độc người đọc. Trang Website này đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để thiết kế giao diện, và cũng sử dụng trí tuệ nhân tạo để tự viết bài theo ý đồ và yêu cầu của người quản trị.

Link trang giả mạo:
https://c1danghaihp.edu.vn/

Trên thực tế, Trường tiểu học Đằng Hải, thuộc quận Hải An, thành phố Hải Phòng cũng có một trang Web chính thức có địa chỉ tại https://www.thdanghai.haiphong.edu.vn. Việc xuất hiện Website giả mạo trường Tiểu học Đằng Hải là hành vi vi phạm pháp luật, và người quản trị chắc chắn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Nói thêm rằng bản thân AI không tự biết viết nếu con người không ra lệnh cho nó. Hay nói cách khác chính tác giả bài viết đó đã đặt ra câu "Nguyễn Huệ anh hùng áo vải hay gian hùng áo vải?" để AI trả lời, tức viết nội dung. 

Theo quy định, cá nhân không thể mua tên miền Edu.vn mà phải là một tổ chức (phần lớn là các tổ chức giáo dục hoặc quản lý giáo dục). Tên miền edu.vn (domain edu.vn) là tên miền Website dành riêng cho các cơ quan, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực Giáo dục tại Việt Nam. Theo đó, khi đăng ký tên miền này phải lưu ý 3 điểm:

- Tuân thủ hướng dẫn, quy định của Bộ Giáo dục khi đăng ký tên miền edu.vn cho trường học.

- Viết tắt các loại hình trường học: th (Tiểu học; thcs (Trung học cơ sở); thpt (Trung học phổ thông).

- Để hoàn thành thủ tục đăng ký tên miền .edu.vn cho tổ chức giáo dục đào tạo, khách hàng cần gửi kèm Giấy phép kinh doanh để chứng minh tình trạng hoạt động của đơn vị/ tổ chức.

Qua tra cứu được biết tên miền này được đăng ký bởi chủ sở hữu là Lê Chí Phúc và đơn vị cung cấp tên miền là inet.vn. Thật ngạc nhiên vì tên miền này đã được inet cung cấp cho 1 cá nhân. Đây là điểm mờ mà các cơ quan chức năng phải chú ý, bởi đối tượng (cá nhân) đã thông qua tổ chức/ cơ sở giáo dục & đào tạo để thỏa mãn các điều kiện khi đăng ký tên miền edu.vn.

Chúng tôi yêu cầu các cơ quan chức năng, mà trước hết là Bộ Công an, Bộ Giáo dục & Đào tạo, Bộ Thông tin & Truyền thông nhanh chóng vào cuộc xử lý các đối tượng sử dụng trí tuệ nhân tạo để tạo dựng và vận hành Website giả mạo trên.

***

Cách xử lý khi bị giả mạo trên internet

Nếu phát hiện có trang web giả mạo, cần nhanh chóng cảnh báo cho ban quản lí và thực hiện báo cáo những trang web giả mạo lừa đảo đến các cơ quan chức năng như: Thanh tra Sở Thông tin truyền thông, Thanh Tra Sở Công thương, Cục phòng chống Tội phạm Công nghệ cao.

Ngoài ra, khi phát hiện các trang web giả mạo lừa đảo nên gửi thông tin này cho tổ chức chống lừa đảo website quốc tế - http://www.phishtank.com (đây là tổ chức cung cấp cơ sở dữ liệu để chống các trang web lừa đảo cho Avira, Kaspersky...).

Đối với các website bán hàng trực tuyến nên đăng kí với tổ chức xác thực uy tín - bảo mật website như Verisign. Khi đó, các giao dịch qua website sẽ được mã hóa để đảm bảo an ninh mạng và cũng chống giả mạo website.

Các nạn nhân có thể phát đi tín hiệu cảnh báo và yêu cầu chấm dứt hành vi đối với chủ sở hữu các địa chỉ giả mạo. Trong trường hợp thiệt hại của cơ quan, tổ chức và cá nhân là lớn và chủ sở hữu địa chỉ giả mạo vẫn không chấm dứt hành vi, doanh nghiệp có thể khởi kiện tại Tòa án.

Trong trường hợp khởi kiện ra Tòa án hay đưa vụ việc ra trước cơ quan có thẩm quyền, để tránh trường hợp chủ sở hữu địa chỉ giả mạo xóa thông tin, cần thu thập chứng cứ chứng minh là có địa chỉ giả mạo như vậy đang tồn tại, các thông tin về chủ sở hữu địa chỉ giả mạo ghi trên chính trang đó và nên lập vi bằng của các cơ sở Thừa phát lại. Thừa phát lại bằng các nghiệp vụ chuyên môn của mình sẽ hỗ trợ nạn nhân lập vi bằng trên internet ghi nhận lại toàn bộ thông tin trên địa chỉ internet giả mạo. Vi bằng được đăng ký tại Sở Tư pháp trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày lập là chứng cứ vững chắc hỗ trợ yêu cầu doanh nghiệp.