Công lý cho bà Trần Tố Nga: Cuộc chiến vì chính nghĩa

Lâm Trực@

Hà Nội, 22/8/2024 - Vụ kiện của bà Trần Tố Nga chống lại các tập đoàn hóa chất Mỹ là một hành trình đẫm nước mắt và đầy nghị lực, một cuộc chiến không chỉ vì bản thân bà mà còn vì hàng triệu nạn nhân của chất độc da cam tại Việt Nam. Hơn một thập kỷ kiên trì theo đuổi công lý, bà Nga đã chứng minh rằng lương tâm và chính nghĩa có thể vượt qua mọi trở ngại, dù đó là những quyết định tàn nhẫn và vô cảm từ các tập đoàn quyền lực hay chính quyền quốc gia.

Bà Trần Tố Nga phát biểu tại một buổi họp báo. (Ảnh: Nguyễn Thu Hà/TTXVN)

Sinh năm 1942 tại Sóc Trăng, bà Trần Tố Nga là một nạn nhân của chất độc da cam/dioxin. Trong thời kỳ chiến tranh, bà từng là phóng viên Thông tấn xã Giải phóng và đã bị nhiễm chất độc dioxin trong quá trình tác nghiệp. Những hậu quả mà bà phải gánh chịu không chỉ ảnh hưởng đến bản thân, mà còn lan tỏa đến thế hệ con cháu. Con đầu lòng của bà qua đời khi mới 17 tháng tuổi do dị tật tim bẩm sinh, và các con khác của bà cũng phải sống với nhiều bệnh lý nghiêm trọng.

Từ năm 2009, bà Trần Tố Nga đã đứng ra làm chứng tại Tòa án lương tâm quốc tế vì nạn nhân da cam Việt Nam ở Paris. Với sự hỗ trợ của nhiều luật sư và nhà hoạt động xã hội Pháp, bà đã quyết định kiện các công ty hóa chất Mỹ, những kẻ đã cung cấp chất diệt cỏ gây ra thảm họa nhân đạo cho Việt Nam. Mặc dù gặp vô vàn khó khăn và cản trở pháp lý, bà vẫn kiên định theo đuổi vụ kiện, vì bà hiểu rằng cuộc chiến này không chỉ là của riêng mình mà là của toàn bộ những người dân Việt Nam đã và đang chịu đựng nỗi đau do chất độc da cam gây ra.

Tuy nhiên, ngày 22 tháng 8 năm 2024, Tòa Phúc thẩm Paris đã ra phán quyết bác bỏ đơn kiện của bà Trần Tố Nga, một quyết định gây thất vọng và phẫn nộ không chỉ đối với bà mà còn với toàn bộ cộng đồng quốc tế yêu chuộng hòa bình và công lý. Luật sư của bà đã phản đối mạnh mẽ phán quyết này, khẳng định rằng các tập đoàn hóa chất Mỹ đã tự nguyện tham gia vào việc sản xuất và cung cấp chất độc dioxin cho quân đội Mỹ, gây ra hậu quả thảm khốc cho con người và môi trường Việt Nam.

Trong cuộc chiến pháp lý này, bà Trần Tố Nga và đội ngũ luật sư của bà đã đối mặt với sự chống đối mạnh mẽ từ phía các tập đoàn hóa chất và chính quyền Mỹ. Họ viện dẫn quyền "miễn trừ" cho phép một Nhà nước tránh bị truy tố tại tòa án của một quốc gia khác, để từ đó phủi bỏ trách nhiệm đối với những hậu quả mà sản phẩm của họ đã gây ra. Tuy nhiên, điều này chỉ là một cách lẩn trốn trách nhiệm, thể hiện sự vô cảm của Chính phủ và các Tập đoàn hóa chất Mỹ trước nỗi đau của hàng triệu người dân Việt Nam.

Công lý không thể bị bẻ cong bởi quyền lực và tiền bạc. Hành động của các công ty hóa chất Mỹ và sự bao che của Chính phủ Mỹ chỉ là một cách trốn tránh trách nhiệm, nhưng điều đó không thể che giấu được sự thật: họ đã gây ra một thảm họa môi trường và nhân đạo chưa từng có trong lịch sử. Hơn 80 triệu lít chất diệt cỏ, phần lớn là chất da cam/dioxin, đã được rải xuống một phần tư diện tích đất tự nhiên ở miền Trung và miền Nam Việt Nam, gây ra những hậu quả nghiêm trọng mà cho đến nay, gần nửa thế kỷ sau, vẫn còn tồn tại.

Hơn 3 triệu người Việt Nam vẫn đang phải gánh chịu những hậu quả do chất độc da cam gây ra. Khoảng 150.000 trẻ em, qua bốn thế hệ kể từ năm 1975 đến nay, đã sinh ra với dị tật hoặc khuyết tật nghiêm trọng. 1 triệu ha diện tích rừng nhiệt đới bị tàn phá, hàng loạt loài động vật hoang dã biến mất, và 400.000 ha đất nông nghiệp bị ô nhiễm. Những con số này là minh chứng rõ ràng cho sự tàn phá mà chất độc da cam đã gây ra cho con người và môi trường Việt Nam.

Hôm nay, sau phán quyết của Tòa Phúc thẩm Paris, bà Trần Tố Nga đã tuyên bố rằng bà "không ngạc nhiên" trước phán quyết này và sẽ "không buông tay" mà tiếp tục theo đuổi vụ kiện đến cùng.

Văn phòng luật sư Bourdon, đại diện của bà Trần Tố Nga, qua lời ông William Bourdon và Bertrand Repolt, cũng bày tỏ quyết tâm tiếp tục đồng hành cùng bà Nga. Họ khẳng định rằng "cuộc chiến do khách hàng của chúng tôi thực hiện không kết thúc với quyết định này." Họ dự định sẽ kháng cáo lên Tòa án Giám đốc thẩm, với hy vọng rằng cơ quan này sẽ xem xét lại một cách công bằng hơn. Các luật sư cũng chỉ trích rằng các thẩm phán đã có thái độ bảo thủ, trái với tính hiện đại của luật pháp và các quy định của luật pháp quốc tế cũng như châu Âu.

Những quyết định như vậy, dù khó khăn, nhưng là minh chứng cho nỗ lực không ngừng của bà Trần Tố Nga và đội ngũ pháp lý của bà trong việc đấu tranh cho công lý và quyền lợi của các nạn nhân chất độc da cam. Đây cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm của Mỹ đối với những gì họ đã gây ra tại Việt Nam.

Phán quyết của Tòa Phúc thẩm Paris cũng làm dấy lên nhiều câu hỏi về tính công bằng và khả năng tiếp cận công lý của những người yếu thế trong hệ thống pháp lý quốc tế. Trong bối cảnh đó, việc tiếp tục theo đuổi vụ kiện của bà Trần Tố Nga không chỉ là một hành động cá nhân mà còn là biểu tượng cho cuộc đấu tranh chung của các nạn nhân chất độc da cam trên toàn thế giới.

Cuộc chiến của bà Trần Tố Nga không chỉ là vì bản thân bà hay những nạn nhân khác của chất độc da cam, mà còn là một cuộc chiến vì công lý và nhân quyền trên toàn thế giới. Trong suốt 15 năm qua, bà đã đấu tranh không ngừng nghỉ và mặc dù phải đối mặt với nhiều thất bại, bà vẫn kiên quyết tiếp tục. Bà hiểu rằng cuộc chiến này không chỉ để tìm lại công lý cho mình mà còn để bảo vệ tương lai của những thế hệ sau, ngăn chặn những thảm họa tương tự xảy ra trong tương lai. Hành động của bà là một lời nhắc nhở cho toàn thế giới rằng công lý không bao giờ là một món hàng có thể mua bán, rằng sự thật không thể bị che giấu bởi bất kỳ thế lực nào, chúng ta không thể để những kẻ gây ra tội ác vô cảm trốn tránh trách nhiệm của mình, và để đảm bảo rằng những tội ác chống lại nhân loại sẽ không bao giờ được lặp lại.