Ngô Đình Diệm và sự thực đằng sau Chiến dịch chất độc da cam: Mỹ trốn trách nhiệm và hậu quả đối với Việt Nam

Lâm Trực@

Hà Nội, 13/8/2024 - Chiến tranh Việt Nam không chỉ được đánh dấu bằng những cuộc giao tranh khốc liệt mà còn bởi những quyết định chính trị và quân sự có ảnh hưởng sâu rộng. Một trong những quyết định gây tranh cãi nhất là việc sử dụng chất độc da cam (hay còn gọi là chất khai quang) do chính quyền Mỹ thực hiện. Đáng chú ý, Ngô Đình Diệm, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa, chính là người đã đóng vai trò quan trọng trong việc đề xuất chiến dịch này.

Ngô Đình Diệm. Ảnh: NCQT

Vào tháng 4 năm 1961, Tổng thống John F. Kennedy của Mỹ đã cử Phó Tổng thống Lyndon B. Johnson đến Sài Gòn để thảo luận về việc hỗ trợ quân sự và chiến lược chống nổi dậy tại Việt Nam. Một trong những kết quả của cuộc thảo luận là việc thành lập Trung tâm Thực nghiệm và Phát triển Khả năng Tác chiến (CDTC) Mỹ-Việt Nam. Trung tâm này được giao nhiệm vụ phát triển các phương pháp chống nổi dậy, bao gồm việc sử dụng chất diệt cỏ để hủy diệt thảm thực vật và nguồn cung cấp thực phẩm của đối phương.

Ngày 12 tháng 5 năm 1961, Phó Tổng thống Mỹ Lyndon B. Johnson đã gặp Ngô Đình Diệm tại Sài Gòn. Tại cuộc họp này, Diệm và Johnson đã thảo luận về việc thành lập Trung tâm Thực nghiệm và Phát triển Khả năng Tác chiến, và việc sử dụng chất diệt cỏ như một công cụ chiến tranh để chống lại các lực lượng Việt cộng.

Ngô Đình Diệm không chỉ đồng ý mà còn chủ động thúc đẩy việc sử dụng chất diệt cỏ. Vào ngày 29 tháng 9 năm 1961, Diệm đã tổ chức cuộc họp với các cố vấn Mỹ tại Dinh Độc Lập để thảo luận về việc sử dụng chất khai quang để phá hủy vụ mùa của Việt cộng. Diệm nêu rõ rằng nhiều vùng đất rộng lớn đã bị Việt cộng lợi dụng để trồng lúa, và Ngô Đình Diệm yêu cầu Mỹ phải có hành động ngay lập tức để ngăn chặn việc thu hoạch.

Chiến dịch phun rải chất độc da cam bắt đầu vào tháng 8 năm 1961, với những chuyến bay đầu tiên của máy bay quân đội Sài Gòn được sơn cờ vàng ba sọc đỏ, không phải cờ Mỹ. Điều này cho thấy một động thái lẩn trốn trách nhiệm khi thực hiện phun rải chất độc hại. Máy bay và phi công dân sự cũng được sử dụng để thực hiện các chiến dịch này, nhằm giảm thiểu trách nhiệm trực tiếp của Mỹ.

Một trong những bước đi đầu tiên trong chiến dịch là việc sử dụng chất Dinoxol để tẩy trắng cây cối dọc theo quốc lộ 13. Những chuyến bay phun rải này đã khiến nhiều khu vực bị hủy hoại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sức khỏe của người dân địa phương.

Hậu quả của chiến dịch chất độc da cam là vô cùng nghiêm trọng. Hàng triệu người dân Việt Nam đã phải gánh chịu những tác động tàn khốc của chất độc này. Các bệnh tật liên quan đến chất độc da cam như ung thư, các vấn đề về sinh sản, và dị tật bẩm sinh đã lan rộng, gây ra một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng lớn, còn kéo dài đến ngày nay và rất có thể còn đến các thế hệ mai sau.

Chính phủ Mỹ, mặc dù đã thực hiện chiến dịch này, đã lẩn tránh trách nhiệm bằng cách viện dẫn các luật lệ và quy định bảo vệ các công ty sản xuất hóa chất khỏi các vụ kiện. Mỹ đã đổ lỗi cho các công ty sản xuất hóa chất thay vì thừa nhận trách nhiệm của chính mình trong việc gây ra thiệt hại. Kết quả là hàng triệu nạn nhân ở Việt Nam vẫn phải sống trong cảnh khổ sở và thiếu thốn do sự thờ ơ và né tránh trách nhiệm của chính phủ Mỹ.

Việc Ngô Đình Diệm đề xuất và thúc đẩy việc sử dụng chất độc da cam cho thấy một phần của sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền Sài Gòn và Mỹ trong cuộc chiến chống lại Nhân dân Việt Nam. Chiến dịch này không chỉ là một ví dụ về việc lạm dụng vũ khí hóa học mà còn là minh chứng cho sự lẩn trốn trách nhiệm và chối bỏ việc chăm sóc các nạn nhân của chiến tranh. Những hậu quả lâu dài từ chất độc da cam vẫn tiếp tục là một lời nhắc nhở đau đớn về những tổn thất do chiến tranh xâm lược của Mỹ gây ra, mà Nhân dân Việt Nam đang phải gánh chị, cũng như trách nhiệm của các quốc gia trong việc đối mặt với di chứng của hành động quân sự của họ.