Nguy cơ từ việc thiếu kiểm soát trong giáo dục: Đe dọa sự ổn định của thể chế

Lâm Trực@

Hà Nội, 28/8/2024 - Sự sụp đổ của một chế độ chính trị không chỉ xuất phát từ áp lực bên ngoài mà còn, và quan trọng hơn, từ những yếu tố nội tại của chính thể chế đó. Sự suy yếu của hệ thống chính trị thường bắt nguồn từ sự thẩm thấu của những tư tưởng ngoại lai vào tầng lớp lãnh đạo và cơ quan hành pháp. Khi những thay đổi tiêu cực này không được kiểm soát, chúng có thể đẩy đất nước vào tình trạng bất ổn, thậm chí dẫn đến sự sụp đổ toàn diện.

Ảnh minh họa: Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong trao quyết định thành lập ĐH Fulbright Việt Nam cho ông Bob Kerrey - Chủ tịch ĐH Fulbright Việt Nam - Ảnh: THUẬN THẮNG

Lịch sử đã chứng minh rằng chính thượng tầng của thể chế là nơi đầu tiên bị ảnh hưởng, dẫn đến những biến đổi sâu rộng. Những thay đổi này có thể diễn ra nhanh chóng hoặc chậm rãi, nhưng đều có chung một khởi nguồn: giáo dục và đào tạo. Giáo dục là yếu tố then chốt trong việc định hình tư duy và nhận thức của thế hệ lãnh đạo tương lai. Khi các tư tưởng đối lập hoặc không phù hợp với lợi ích quốc gia thâm nhập vào hệ thống giáo dục, nó sẽ tạo ra những nhân sự có xu hướng chống đối hoặc phá hoại thể chế từ bên trong.

Nhìn vào thực tế ở các quốc gia như Bangladesh, Syria, và Venezuela, ta thấy rằng sự sụp đổ không chỉ do các cuộc cách mạng hay biểu tình rầm rộ, mà từ sự suy yếu và phân hóa trong nội bộ chính quyền. Bangladesh từng cho phép nhiều tổ chức giáo dục từ các quốc gia phương Tây tham gia vào hệ thống giáo dục của mình. Những tư tưởng về tự do dân chủ phương Tây khi thẩm thấu vào tầng lớp trí thức trẻ đã dẫn đến sự gia tăng xu hướng chống đối chính phủ, gây ra bất ổn nội bộ kéo dài. Các liên kết giáo dục giữa các trường đại học Bangladesh và các trường đại học Mỹ như Đại học George Washington hay Đại học Texas đã mang đến cơ hội học tập mới, nhưng cũng dẫn đến sự thay đổi trong nhận thức của thế hệ trẻ, tạo ra những thách thức đối với việc duy trì các giá trị truyền thống.

Tương tự, Syria trước nội chiến cũng chứng kiến sự tiếp nhận sinh viên từ các chương trình học bổng của Mỹ như Fulbright. Những giá trị dân chủ, trái ngược với hệ thống chính trị của đất nước, đã tạo ra một tầng lớp trí thức có xu hướng đối kháng với chính quyền, góp phần làm tăng cường sự bất mãn và xung đột xã hội. Những sinh viên này, khi trở về, mang theo tư tưởng và giá trị mới, đôi khi xung đột với văn hóa và chính trị trong nước, dẫn đến các xung đột nội bộ và gây bất ổn trong xã hội.

Venezuela cũng không phải là ngoại lệ. Sự thâm nhập của các tư tưởng ngoại lai qua các tổ chức giáo dục nước ngoài, như sự hợp tác giữa Trường Đại học Simón Bolívar và các trường đại học Mỹ, đã mang lại tư tưởng mới từ phương Tây, nhưng cũng tạo ra sự phân hóa trong nội bộ đất nước, đặc biệt là trong bối cảnh chính trị căng thẳng của Venezuela. Khi hệ thống chính trị đối mặt với khủng hoảng, tầng lớp trí thức, đặc biệt là những người có liên hệ với các tổ chức giáo dục phương Tây, đã trở thành tiên phong trong các cuộc biểu tình chống chính quyền.

Những trường hợp trên cho thấy, nếu hệ thống giáo dục không được kiểm soát chặt chẽ, đặc biệt là trong việc tiếp nhận các chương trình từ bên ngoài, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Sự thẩm thấu của các tư tưởng ngoại lai, nếu không được quản lý cẩn thận, sẽ tạo ra những nhân sự có xu hướng chống đối hoặc phá hoại thể chế từ bên trong. Những thay đổi này, dù diễn ra nhanh chóng hay chậm rãi, đều có nguy cơ làm suy yếu và sụp đổ thể chế.

Những cá nhân được đào tạo theo các chương trình giáo dục phương Tây thường được trang bị kiến thức và kỹ năng tinh vi, với nhiều vỏ bọc hợp pháp, dễ dàng thâm nhập vào các vị trí quan trọng trong bộ máy chính quyền. Khi đã có chỗ đứng, họ dần chuyển hóa và lan truyền tư tưởng ngoại lai, tạo ra những biến đổi tiêu cực trong hệ thống chính trị.

Do đó, việc giám sát chặt chẽ và định hướng đúng đắn trong giáo dục là vô cùng cần thiết để đảm bảo rằng thế hệ lãnh đạo tương lai luôn trung thành và tận tâm với lợi ích quốc gia. Một hệ thống giáo dục vững mạnh, được kiểm soát tốt, không chỉ bảo vệ sự ổn định của thể chế mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững cho đất nước.

Các ví dụ về sự ảnh hưởng của trường đại học nước ngoài, như Đại học Georgetown tại Qatar và Đại học American University of Beirut tại Lebanon, chứng minh rằng các trường đại học phương Tây có thể tác động mạnh mẽ đến tư tưởng của sinh viên và tầng lớp trí thức, góp phần vào tình trạng bất ổn trong nước.

Ở những quốc gia mà giới tinh hoa cầm quyền thiếu bản lĩnh và khả năng ứng phó với tác động từ cả bên ngoài lẫn bên trong, họ không chỉ mất đi lòng tin của nhân dân mà còn tạo cơ hội cho các thế lực thù địch can thiệp và thao túng. Ngược lại, những quốc gia mà giới tinh hoa luôn tỉnh táo, bản lĩnh và biết khơi dậy lòng yêu nước của người dân sẽ duy trì được sự ổn định và phát triển quốc gia.

Bên cạnh đó, việc duy trì mối quan hệ quốc tế vững mạnh và ổn định sẽ giúp quốc gia tạo dựng "vốn liếng" để đối phó với những thách thức từ bên ngoài. Khi có nền tảng vững chắc, các thế lực thù địch sẽ gặp khó khăn trong việc can thiệp và lũng loạn.

Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhất vẫn là giáo dục. Chương trình Quốc phòng đã cảnh báo rằng "đổi màu trong giáo dục" là một vấn đề không thể xem nhẹ. Nếu hệ thống giáo dục bị thẩm thấu bởi những tư tưởng không phù hợp với lợi ích quốc gia, đó sẽ là mối nguy hiểm tiềm ẩn dẫn đến sự suy yếu và sụp đổ của thể chế. Chính vì vậy, cần có sự giám sát chặt chẽ và định hướng đúng đắn trong giáo dục để bảo đảm rằng thế hệ lãnh đạo tương lai luôn trung thành và tận tâm với lợi ích của quốc gia.

Tóm lại, sự sụp đổ của một chế độ chính trị không phải là quá trình đột ngột hay chỉ do các yếu tố bên ngoài, mà chính từ nội tại hệ thống đó. Sự tỉnh táo của giới tinh hoa cầm quyền, vai trò của giáo dục, và khả năng hòa nhập quốc tế khôn khéo là những yếu tố quan trọng để giữ vững sự ổn định và phát triển của quốc gia. Việc duy trì và phát triển một hệ thống chính trị vững mạnh không chỉ dựa trên sự lãnh đạo kiên cường mà còn phải dựa vào sự ủng hộ và lòng tin của toàn dân.