Kinh tế tư nhân: Tầm nhìn và tư duy mới

Lâm Trực@

Hà Nội, ngày 7 tháng 3 năm 2025 - Khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam, từ lâu được xem là một trong số các trụ cột quan trọng của kinh tế, đang đứng trước một thời khắc đòi hỏi tầm nhìn mới. Hôm thứ Sáu, Tổng Bí thư Tô Lâm, nhà lãnh đạo cao nhất của đất nước, đã chủ trì một cuộc họp quan trọng với Ban Chính sách và Chiến lược Trung ương để định hình lại tương lai của lĩnh vực này. Với thông điệp rõ ràng rằng chỉ có tư duy mới mẻ mới có thể khai phá tiềm năng của kinh tế tư nhân, ông Tô Lâm đặt ra một lộ trình đầy tham vọng nhằm thúc đẩy khu vực này trở thành động lực chính cho các mục tiêu phát triển quốc gia đến năm 2030 và 2045.

Thực tế không thể phủ nhận: kinh tế tư nhân đóng góp hơn 50% GDP của Việt Nam, chiếm khoảng 30% ngân sách nhà nước và sử dụng tới 85% lực lượng lao động, khẳng định vị thế là cỗ máy tăng trưởng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, như ông Trần Lưu Quang, Trưởng Ban Chính sách và Chiến lược Trung ương, đã chỉ ra trong báo cáo của mình, khu vực này đang đối mặt với những rào cản đáng lo ngại. Thủ tục hành chính phức tạp, khả năng tiếp cận nguồn lực hạn chế và sức cạnh tranh yếu - đặc biệt trên thị trường quốc tế - đang làm suy giảm động lực phát triển. Hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, dù đông đảo, lại ngần ngại mở rộng do gánh nặng quy định, cho thấy nhu cầu cấp thiết phải thay đổi.

“Chúng ta không thể chần chừ thêm nữa,” ông Quang nhấn mạnh, phản ánh sự đồng thuận trong cuộc họp. Ban Chính sách và Chiến lược đề xuất một loạt giải pháp mang tính đột phá, hướng tới việc tháo gỡ rào cản, thúc đẩy đổi mới công nghệ và xây dựng nền tảng bền vững cho kinh tế tư nhân. Các biện pháp bao gồm: cải cách hành chính, tăng cường tiếp cận vốn, và nâng cao chất lượng nhân lực để đưa khu vực này từ một lực lượng phân tán trở thành đầu tàu kinh tế quốc gia.

Với Tổng Bí thư Tô Lâm, cốt lõi của vấn đề nằm ở tư duy. Trong bài phát biểu kết luận, ông khẳng định: “Chỉ khi thay đổi cách nhìn nhận, chúng ta mới thay đổi được cách hành động và chính sách dành cho khu vực kinh tế tư nhân.” Ông gọi đây là “động lực quan trọng nhất” của tăng trưởng - một tuyên ngôn mạnh mẽ trong bối cảnh hệ thống vẫn chịu ảnh hưởng sâu sắc từ tư duy nhà nước dẫn dắt. Nhưng ông cũng không né tránh thực tế: dù đông về số lượng, các doanh nghiệp tư nhân còn yếu về quy mô, thiếu những “đầu tàu” trong các ngành then chốt, và liên kết nội bộ lẫn với các khu vực khác vẫn lỏng lẻo. Hơn nữa, tinh thần sáng tạo và khát vọng vươn lên của các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn hạn chế.

Để hiện thực hóa tầm nhìn mới, ông Tô Lâm đưa ra sáu định hướng cụ thể. Thứ nhất, xác lập tư duy rằng kinh tế tư nhân là trung tâm của tăng trưởng. Thứ hai, xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với bối cảnh địa kinh tế và địa chính trị của Việt Nam, đồng thời thích nghi với biến động toàn cầu để đảm bảo khả năng cạnh tranh. Thứ ba, đầu tư lớn vào hạ tầng - từ giao thông, đô thị đến dữ liệu số - nhằm hỗ trợ chuyển đổi thông minh. Thứ tư, phá bỏ các rào cản thể chế, tạo môi trường kinh doanh minh bạch với nguyên tắc “doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm.” Thứ năm, triển khai các chương trình quốc gia để biến doanh nghiệp nhỏ thành những tên tuổi lớn. Thứ sáu, đổi mới vai trò lãnh đạo của Đảng, đảm bảo các nghị quyết không chỉ nằm trên giấy mà thực sự đi vào cuộc sống.

Tầm nhìn đầy hứa hẹn, nhưng thách thức không hề nhỏ. Việt Nam đã vươn mình từ Đổi Mới để trở thành một trong những nền kinh tế năng động nhất châu Á. Tuy nhiên, khi thế giới ngày càng cạnh tranh khốc liệt và kỳ vọng trong nước gia tăng, những điểm yếu của kinh tế tư nhân có thể làm chậm đà tiến. Ông Tô Lâm muốn kết hợp sự linh hoạt của thị trường với định hướng xã hội chủ nghĩa - một bài toán đòi hỏi cả sự táo bạo và khéo léo. Các nhà quan sát cho rằng tư duy mới này là cần thiết, nhưng thành công sẽ phụ thuộc vào việc chính quyền có thể biến lời nói thành hành động hay không.

Khu vực tư nhân hiện đang chờ đợi với sự thận trọng pha lẫn kỳ vọng. Những cam kết về cải cách và hỗ trợ dù rất thuyết phục, nhưng tiền lệ thực thi không đồng đều vẫn khiến nhiều người dè dặt. Khi Tổng bí thư Tô Lâm kêu gọi Đảng dẫn dắt sự thay đổi này, câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ: Liệu một tầm nhìn và tư duy mới có đủ sức vực dậy kinh tế tư nhân, đưa nó trở thành động lực thực sự cho tương lai Việt Nam? Với mục tiêu 2030 đang đến gần, câu trả lời sẽ sớm được định đoạt trên thực tế.