Lâm Trực@
Hạ Long, ngày 21/3/2025 - Việc Việt Nam tiến hành sắp xếp lại các đơn vị hành chính, với kế hoạch loại bỏ cấp trung gian như cấp huyện, đang mở ra một nguồn lực khổng lồ từ gần 700 trụ sở dôi dư. Đây là những tài sản công có vị trí đắc địa, tiềm năng lớn, hứa hẹn trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương nếu được quản lý và khai thác đúng cách.
Tuy nhiên, nếu những tài sản này không được quản lý và sử dụng đúng mục đích, hậu quả sẽ không nhỏ. Trụ sở bỏ hoang không chỉ gây lãng phí nguồn lực công mà còn tạo cơ hội cho các hành vi tư lợi, như chiếm dụng trái phép hoặc chuyển nhượng không minh bạch. Điều này không chỉ làm thất thoát tài sản nhà nước mà còn đi ngược lại tinh thần tiết kiệm, chống lãng phí mà Bộ Chính trị đã nhấn mạnh trong nhiều nghị quyết gần đây. Hơn nữa, việc để các trụ sở xuống cấp hoặc không được bảo trì sẽ làm gia tăng chi phí xử lý về sau, gây áp lực thêm lên ngân sách địa phương.
Để tận dụng tối đa tiềm năng của các trụ sở dôi dư, một số hướng đi đã được đề xuất. Trước hết, các cơ sở vật chất còn tốt, mới được xây dựng hoặc chỉnh trang nên được ưu tiên bàn giao cho các cơ quan đã sắp xếp lại nhưng đang thiếu trụ sở hoặc sử dụng cơ sở xuống cấp. Với những trụ sở quá cũ hoặc không phù hợp với nhu cầu hành chính, việc chuyển đổi mục đích sử dụng là một lựa chọn khả thi. Các ý tưởng bao gồm biến chúng thành không gian công cộng như công viên, khu vui chơi, hoặc các trung tâm văn hóa, nghiên cứu khoa học phục vụ cộng đồng. Một hướng khác là đấu giá quyền sử dụng đất, thu hút nhà đầu tư tư nhân để phát triển các dựÁN kinh tế, thương mại, vừa tạo nguồn thu cho địa phương vừa giảm gánh nặng đầu tư từ ngân sách nhà nước.
Thực tế cho thấy, tình trạng trụ sở công bị bỏ hoang không phải là vấn đề mới. Nhiều địa phương từng gặp khó khăn trong việc xây dựng cơ sở vật chất mới cho các cơ quan, trong khi những tòa nhà khang trang lại rơi vào cảnh không người sử dụng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về một cơ chế quản lý chặt chẽ và linh hoạt hơn. Các địa phương cần khẩn trương rà soát, kiểm kê toàn bộ tài sản công dôi dư, đánh giá hiện trạng và lập kế hoạch khai thác cụ thể, dựa trên nhu cầu thực tế của từng khu vực.
Để hỗ trợ quá trình này, các quy định pháp luật đang được điều chỉnh. Sau khi phương án sắp xếp bộ máy được phê duyệt, những hướng dẫn chi tiết về xử lý tài sản công sẽ được ban hành, tạo cơ sở cho các địa phương triển khai đồng bộ. Đồng thời, việc giám sát chặt chẽ quá trình chuyển giao và khai thác tài sản cũng được coi là yếu tố then chốt để ngăn chặn tham nhũng, lợi ích nhóm và đảm bảo nguồn lực này phục vụ lợi ích chung.
Một số chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh cấp huyện bị xóa bỏ, các xã sẽ mở rộng quy mô và vai trò. Do đó, các trụ sở dôi dư có thể được chuyển giao trực tiếp cho các xã quản lý, sử dụng làm trung tâm hành chính hoặc cơ sở phát triển liên xã. Đây là cách tiếp cận phù hợp với xu hướng liên kết vùng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng dịch vụ công trong thời đại mới.
Dù vậy, việc xử lý gần 700 trụ sở dôi dư không chỉ là câu chuyện ngắn hạn. Để phát huy giá trị lâu dài, cần có tầm nhìn chiến lược và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trung ương, địa phương và khu vực tư nhân. Nếu thành công, đây sẽ là bước đột phá trong việc biến tài sản công từ gánh nặng thành động lực phát triển, đồng thời khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc gia. Ngược lại, nếu thất bại, cái giá phải trả không chỉ là lãng phí mà còn là sự suy giảm niềm tin vào hệ thống quản lý công.
Hiện cả nước có 696 đơn vị hành chính cấp huyện. Hà Nội dẫn đầu với 30 đơn vị, tiếp theo là Thanh Hóa (26), TP HCM (22), Nghệ An (20), Quảng Nam và Gia Lai (17). Đăk Lăk, Hải Phòng, Kiên Giang và Long An mỗi địa phương 15 đơn vị
Trả lờiXóaNhững trụ sở rộng, mới được chỉnh trang xây dựng nên được bàn giao cho các cơ quan đã sắp xếp lại nhưng chưa có trụ sở hoặc đang sử dụng trụ sở xuống cấp để tránh lãng phí
XóaNhững tỉnh có đơn vị hành chính cấp huyện nhiều đều là những tỉnh phát triển, đóng góp ngân sách thuộc TOP của cả nước, thì thật không sai khi nói các tài sản công dôi dư nơi đây là nguồn lực khổng lồ nết biết cách sử dụng, vận hành
XóaTheo quy định, trụ sở cũ không còn nhu cầu sử dụng có thể được thu hồi, điều chuyển cho đơn vị khác hoặc chuyển giao cho địa phương quản lý, xử lý. Ngoài ra, trụ sở và quỹ đất này có thể được chuyển giao cho các tổ chức kinh doanh nhà ở của địa phương để khai thác
Trả lờiXóaVướng mắc bây giờ là một số trụ sở đang bị đan xen giữa các nhu cầu sử dụng, hay nói cách khác là dùng vào việc gì cũng được, tạo thành cái khó cho cơ quan tham mưu cho cấp trên khi tiếp tục vận hành sử dụng cái trụ sở đó làm thế nào để có hiệu quả cao nhất
XóaChứ tham mưu bàn giao cho đơn vị A tiếp nhận một thời gian sử dụng không hiệu quả, không đúng chức năng rồi báo chí họ đưa tin cho những phương án tốt hơn thì lúc đó ông quản lý tham mưu lại nặng trách nhiệm, tại tâm lý e ngại cho rất nhiều bộ phận
XóaBộ Tài chính đang chủ động xây dựng phương án xử lý tài sản dôi dư sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính. Phương án này bao gồm việc chuyển giao và quản lý tài sản nhằm đảm bảo tính chủ động
Trả lờiXóaBộ muốn xây dựng phương án thì cũng trên cơ sở góp ý của các tỉnh thành gửi lên, nên công tác lấy ý kiến cũng như xây dựng khung quy định là đặc biệt quan trọng, làm càng sớm thì giải quyết được tồn tại càng sớm, chứ đa phần trụ sở toàn nằm ở những vùng đất đắc địa cả
XóaCũng bắt đầu thấy một số tờ báo đưa tin phản ánh việc các trụ sở công có tình trạng xuống cấp, trong khi nhu cầu sử dụng trong xã hội cho nhiều mục đích thì vẫn còn cao mà chưa được giải quyết, đây cũng là một vấn đề được bàn luận nhiều trong các cuộc họp mà chưa có phương án tháo gỡ
XóaTheo Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Tạ Văn Hạ, trụ sở UBND, HĐND cấp quận, huyện thường được đặt ở những khu đất đẹp, vị trí đắc địa và thuận tiện cho người dân đến làm việc. Khi bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, gần 700 trụ sở dôi dư sẽ trở thành "nguồn lực khổng lồ chờ được giải phóng"
Trả lờiXóaNếu xác định không dùng đến thì đúng là nguồn lực khổng lồ, còn tương lai sẽ bàn giao cho một đơn vị để hoạt động với trụ sở độc lập thì cần tính toán việc bảo vệ cái cơ sở vật chất trên đất đó, nếu chỉ nhìn vào nguồn lưc từ đất thì chưa đủ
XóaThấy được tiềm năng đó nhưng xử lý như thế nào để phát huy hiệu quả mà không bị lãng phí, lại còn phải phù hợp với đặc điểm từng địa phương là một bài toán rất khó, họp bàn lên bàn xuống nhiều lần rồi mà chưa được chứ không ngon ăn đâu, nghe phát biểu nhiều người dân lại nghĩ cán bộ không chịu làm làm dở lắm
XóaTrước chúng ta cũng thành công trong việc đấu giá các khu đất vàng, các biển số đẹp đưa về một nguồn lợi khổng lồ cho ngân sách rồi, giờ nên thí điểm một vài nơi có vị trí đắc địa để đáu giá xem như thế nào, vì theo xu hướng mở rộng địa giới hành chính thì những vị trí hiện tại cũng không còn là trung tâm nữa
Xóasong song với quá trình chuyển đổi mô hình chính quyền từ bốn xuống ba cấp, Chính phủ và các địa phương cần khẩn trương rà soát, kiểm kê, đánh giá lại toàn bộ số lượng và tính chất các tài sản công dôi dư, từ đó quy hoạch lại hệ thống trụ sở dựa trên nhu cầu sử dụng
Trả lờiXóaTài sản công sẽ gắn liền với cơ quan quản lý về mặt trách nhiệm, nếu không tham mưu phương án xử lý kịp thời thì sau này sẽ tạo tiền lệ cho đơn vị khác, rất ngại trong việc tiếp quản những vật chất liên quan đến công vụ
XóaViệc sủ dụng các tài sản công sau tinh gọn đang là bài toán khó cho tất cả cả địa phương lẫn trung ương, trong những thời điểm này rất cần những phát minh sáng giá để giải quyết vấn đề, nếu xử lý được thì chúng ta sẽ là tấm gương cho nhiều quốc gia đến học tập
XóaTính ra trong cái khó khăn lại mở ra cơ hội, mà đây là cơ hội để thể hiện mình với bạn bè quốc tế, nâng tầm nâng hạng quốc gia như trước đây cả thế giới phủ nhận việc chúng ta xây dựng đường dây 500kV nhưng sau đó chúng ta vẫn vẫn làm được.
XóaCác trụ sở trong diện dôi dư sau khi bỏ cấp huyện sáp nhập các đơn vị hầu hết được xây dựng tại các vị trí đắc địa về giao thông kinh tế xã hội, nếu không còn như cầu sử dụng thì đơn giản nhất là mang ra đấu giá cũng đưa về một nguồn tiền khổng lồ cho ngân sách chứ đừng nói là có phương án khác
Trả lờiXóaViệc quản lý các trụ sở bị dôi dư cần lấy ý kiến tổng thể từng địa phương vì đặc trưng từng nơi khác nhau, cách thức sử dụng cũng trở nên khác biệt, nếu chung chung thì rất dễ tạo ra sự hoang phí không cần thiết đặc biệt là đối với các trụ sở mới đi và hoạt động được một thời gian ngăn
Trả lờiXóaNhững trụ sở có diện tích lớn thì nên xem xét việc công cộng hóa các vùng đất đó làm nơi sinh hoạt chung cho người dân đặc biệt là ở các thành phố lớn, nơi tập trung mật độ dân cư quá cao thì nhu cầu có một không gian sinh hoạt cộng đồng lại càng lớn, làm vậy vừa giải quyết được số dôi dư mà dân họ cũng đồng tình
Trả lờiXóaDôi dư chỉ là trước mắt còn khi hoàn thiện phương án đưa bộ máy vào hoạt động trơn tru thì trụ sở nào cũng có nhiệm vụ cả, quan trọng trong thời gian này là những trụ sở cần được bảo trì bảo dưỡng để duy trì thì ai làm và làm như thế nào để lúc sử dụng lại không bị thiệt hại hư hỏng quá nhiều
Trả lờiXóaChưa có con số thống kê về số tài sản công "khổng lồ" phát sinh sau sáp nhập tỉnh thành và bỏ cấp huyện nhưng Bộ Tài chính cho biết, trong các đợt sắp xếp trước đây, tính tới cuối năm 2024 cả nước có 11.034 cơ sở nhà đất không sử dụng hoặc sử dụng kém hiệu quả. Trong đó mới chỉ có 3.780 cơ sở nhà đất có quyết định xử lý của cấp có thẩm quyền, còn lại 7.249 cơ sở nhà đất chưa có quyết định xử lý của cấp có thẩm quyền.
Trả lờiXóaCó hai nhóm tài sản công dôi dư sau sáp nhập - đó là thiết bị máy móc, bàn ghế làm việc dôi dư sau sáp nhập việc xử lý dễ hơn thông qua bán đấu giá, nhưng với trụ sở dôi dư việc xử lý rất phức tạp.
Trả lờiXóaHầu hết đất trụ sở hiện nay là đất công nên việc đầu tiên cần làm với các cơ sở nhà đất công này là điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất. Có chỉnh quy hoạch mới biết được nhà đất công đó sẽ được sử dụng vào mục đích gì, tiếp đó mới đem đấu thầu, đấu giá khai thác.
Trả lờiXóaSau sắp xếp, các cơ sở nhà đất công dôi dư nên được xử lý theo 3 phương án tùy theo từng vị trí cơ sở nhà đất: Một là quy hoạch phát triển các công trình công cộng như công viên, cây xanh, bãi gửi xe góp phần chỉnh trang đô thị. Thứ hai là các cơ quan quản lý nhà nước sẽ hợp tác với doanh nghiệp tư nhân để khai thác các cơ sở nhà đất dôi dư hiệu quả. Thứ ba là chuyển dịch tài sản công thành tài sản tư thông qua đấu giá, đấu thầu, tăng thu ngân sách.
Trả lờiXóaCần điều chuyển, tái sử dụng hiệu quả ngay trong hệ thống nhà nước, chuyển giao trụ sở dôi dư cho các cơ quan nhà nước khác có nhu cầu thay vì thuê mới hoặc xây mới. Điều chỉnh công năng để phục vụ các mục tiêu công như bệnh viện, trường học, trung tâm hành chính, làm nhà ở công vụ, ký túc xá, trung tâm đào tạo công chức.
Trả lờiXóa