Thị trường tài chính toàn cầu hỗn loạn và bước đi của Việt Nam

Lâm Trực@

Hà Nội, ngày 7/4/2025 - Thị trường tài chính thế giới đang quay cuồng như mèo dính nước sau khi ông Trump tung ra chính sách thuế quan mới, cứng rắn hơn bao giờ hết. Chứng khoán từ Âu sang Á lao dốc không phanh, khiến cả thế giới toát mồ hôi hột. Việt Nam, trong cơn bão này, cần nhanh chân tìm lối thoát để không bị cuốn vào vòng xoáy kinh tế do Mỹ dẫn dắt.

Thế giới rung chuyển: Chứng khoán rơi tự do

Cả hành tinh như bị Trump đạp một phát vào sàn tài chính. Mở cửa phiên giao dịch, châu Âu thảm bại: Paris tụt hơn 6%, London trượt gần 6%, Frankfurt thì như bị ai đấm thẳng mặt, giảm tới 10%. Bên kia bán cầu, Úc dù chỉ chịu mức thuế 10% từ Trump cũng không thoát nổi cảnh khốn đốn - sàn chứng khoán mất 69 tỷ USD giá trị vốn hóa trong một ngày, chỉ số S&P/ASX 200 lao xuống 7.343,30 điểm, giảm 4,2%, có lúc còn tụt tới 6,5%. Bốn ngân hàng lớn nhất xứ chuột túi - ANZ, Commonwealth Bank, NAB, Westpac - “bốc hơi” hơn 18 tỷ USD, nghe mà xót ruột.

Châu Á còn kinh hoàng hơn. Đài Loan mở cửa chưa ấm chỗ đã giảm gần 10%, phải kích hoạt cơ chế ngắt mạch để ngăn nhà đầu tư hoảng loạn bán tháo. TSMC, Foxconn - những ông lớn công nghệ - đồng loạt rớt giá thê thảm, đẩy thị trường vào cơn ác mộng chưa từng thấy trong hơn một năm. Tokyo không khá hơn, chỉ số Nikkei 225 có lúc giảm gần 9%, cũng phải tạm ngừng giao dịch 10 phút để “hạ hỏa”. Nhìn cảnh này, ai mà không rùng mình?

Các ông lớn tài chính như Goldman Sachs thì bi quan, nâng dự báo suy thoái kinh tế Mỹ lên 45%, còn JP Morgan còn “chơi lớn” hơn, đẩy xác suất lên 60% trong 12 tháng tới. Cả thế giới đang nín thở, lo chiến tranh thương mại lan rộng.

Việt Nam: Đừng để Mỹ “dắt mũi”

Trong cơn hỗn loạn toàn cầu, Việt Nam không thể ngồi yên nhìn Mỹ giật dây. Báo cáo từ Công ty chứng khoán KBSV chỉ rõ: mức thuế 46% mà Trump áp lên Việt Nam là cú đấm nặng, cao hơn hẳn so với các đối thủ như Ấn Độ, Indonesia, Philippines hay Malaysia. Điều này khiến Việt Nam mất điểm trong mắt các doanh nghiệp FDI nhắm đến thị trường Mỹ. Doanh nghiệp mới thì chần chừ giải ngân, doanh nghiệp cũ thì cắt giảm công suất, ai mà không lo?

Nhưng đừng vội bi quan. KBSV nhận định, nếu Việt Nam khéo léo tận dụng lợi thế nhân công giá rẻ, vị trí địa lý thuận lợi và chính sách thu hút FDI, dòng vốn từ các doanh nghiệp nhắm đến thị trường ngoài Mỹ - như Samsung, LG, Intel - vẫn có thể bù đắp phần nào. Dù vậy, để thoát cảnh bị Mỹ “bóp cổ” bằng thuế, Việt Nam cần hành động ngay: đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm lệ thuộc vào cái xứ "sấp ngửa thất thường" kia.

Tiến sĩ Võ Đình Trí (Đại học Kinh tế TP.HCM) thì lạc quan hơn. Ông bảo Mỹ vẫn có chút thiện cảm với Việt Nam, nhờ ngoại giao “cây tre” mềm dẻo mà hiệu quả. Nhớ lại thời Trump từng đòi rút Mỹ khỏi CPTPP hay dán nhãn Việt Nam thao túng tiền tệ, nhưng rồi hành động cụ thể lại chẳng bao nhiêu. Đây là cơ hội để Việt Nam “lách luật”, đàm phán khéo léo, không chỉ dựa vào kinh tế mà còn cả chính trị. Mỹ chơi cứng, mình chơi mềm - thế mới là Việt Nam!

Đường dài: Đa dạng hóa là chìa khóa

Tiến sĩ Hồ Quốc Tuấn (Đại học Bristol) thẳng thắn: đáp trả thuế quan của Mỹ lúc này là dại, vì Việt Nam không đủ sức chơi tay đôi với “đại bàng”. Thay vào đó, hãy dồn lực mở rộng thị trường sang Bắc Âu, Anh, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản - những nơi ổn định hơn và đã có hiệp định thương mại tự do với Việt Nam. Thuế quan Mỹ có thể là cuộc đua marathon chứ không phải chuyện một sớm một chiều, nên Việt Nam cần chuẩn bị tinh thần cho chặng đường dài.

Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường Chính sách công và quản lý Fulbright Việt Nam) thì đề xuất cách tiếp cận thực tế: tăng mua hàng từ Mỹ để thể hiện thiện chí, vừa đa dạng hóa sản phẩm trong nước, vừa ghi điểm với Washington. Quan trọng hơn, ông nhấn mạnh cần đẩy nhanh đàm phán Hiệp định Thương mại tự do Việt - Mỹ, dựa trên nền tảng Hiệp định Thương mại song phương (BTA) từ năm 2000. Sau 25 năm, đây là lúc nâng tầm quan hệ, không chỉ mở cửa thương mại mà còn thu hút đầu tư từ Mỹ. Muốn vậy, Việt Nam phải cải cách mạnh mẽ về tài khóa, tiền tệ, tạo môi trường kinh doanh minh bạch để “hấp dẫn” nhà đầu tư Mỹ.

Kết: Đừng để bị “hít khói”

Thị trường tài chính toàn cầu đang rối như canh hẹ vì Trump, nhưng Việt Nam không thể ngồi chờ Mỹ ban phát  “ân huệ thuế quan”. Đa dạng hóa thị trường, chơi mềm với Mỹ, cải cách trong nước - đó là cách để không bị cuốn vào vòng xoáy kinh tế mà cuối cùng phải "hít khói" như mấy nước từng tin Mỹ quá đà. Thời điểm này, khôn ngoan và linh hoạt mới là chìa khóa để Việt Nam đứng vững!